طبیعت گردی با کودک چه فوایدی دارد؟
زندگی مدرن و پیشرفت تکنولوژی به گونه‌ای بوده است که کودکان امروزی بیشتر وقت خود را در داخل خانه و در کنار وسایل دیجیتال می‌گذرانند از همین رو این تغییرات در سبک زندگی موجب شده که ارتباط کودکان با طبیعت بسیار کاهش یابد و آنان فرصت کمتری برای تجربه فضای آزاد و محیط‌های طبیعی داشته باشند. ماشینی شدن زندگی و رشد فناوری، به‌ویژه در جوامع شهری، باعث شده که کودکان زمان کمتری را در محیط‌های طبیعی سپری کنند و این واقعیت باید برای ما به عنوان یک هشدار عمل کند و به اهمیت بازگرداندن کودکان به طبیعت و آشنا کردن آن‌ها با زیبایی‌های بیرون از خانه توجه بیشتری داشته باشیم. در این مقاله قصد داریم به بررسی فواید طبیعت‌گردی برای کودکان بپردازیم و نشان دهیم که چرا این تجربه می‌تواند برای رشد جسمی، روانی و اجتماعی آن‌ها مفید باشد.
مزایای طبیعت گردی با کودکان
طبیعت به شکل جادو گونه ای تمام حواس کودک را فعال می‌کند
هنگامی که کودکان وقت خود را با دستگاه‌های دیجیتال می‌گذرانند یا به تماشای تلویزیون می‌پردازند، آن‌ها در یک دنیای مجازی و تک‌بعدی قرار می‌گیرند که تنها برخی از حواس آن‌ها را درگیر می‌کند اما وقتی که کودک در طبیعت بازی می‌کند، با یک دنیای واقعی و بسیار پویاتر روبه‌رو می‌شود که همه حواس او را به طور همزمان فعال می‌سازد. او نه تنها از طریق چشم خود به مشاهده زیبایی‌های طبیعت می‌پردازد، بلکه می‌تواند با لمس گل‌ها و درختان، شنیدن صدای پرندگان، احساس باد و بوی خاک و گیاهان، ارتباطی چندحسی و عمیق با محیط پیرامونش برقرار کند که به طور قطع این تجربه بسیار عالی و شیرین به رشد حسی و شناختی کودک کمک بسیاری می‌کند و باعث می‌شود ذهن و بدن او به شکلی متعادل و قطعا سالم توسعه یابد.
طبیعت موجب کاهش استرس و خستگی می شود
به طور قطع طبیعت‌گردی تاثیرات مثبت بسیاری بر کاهش استرس و خستگی کودکان دارد چرا که در دنیای پرسرعت و پرمشغله امروز، کودکان هم مانند بزرگ‌ترها تحت فشارهای مختلفی قرار می‌گیرند، از جمله تکالیف مدرسه، امتحانات و حتی استرس‌های اجتماعی از همین رو طبیعت‌گردی می‌تواند فرصتی برای خروج از این فشارها باشد و به کودک کمک کند تا آرامش بیشتری پیدا کند. این تجربه لزوماً به معنای سفر به دشت‌ها و جنگل‌های دورافتاده نیست؛ حتی یک پیاده‌روی ساده در پارک یا گذراندن زمان در یک فضای سبز نیز می‌تواند اثرات مثبت زیادی بر سلامت روان کودک داشته باشد به‌ویژه، این فعالیت‌ها به کاهش اضطراب و همین طور بهبود خلق‌وخوی کودک کمک کرده و او را از احساس خستگی روحی و جسمی رهایی می‌بخشد.
افزایش فعالیت فیزیکی در طبیعت
بدیهی است که کودکانی که وقت بیشتری را در فضای باز و در محیط‌های طبیعی سپری می‌کنند، فعالیت بدنی بیشتری دارند زیرا آن‌ها زمان بیشتری را به دویدن، جست‌وخیز کردن، بازی‌های گروهی و تعامل با محیط خود اختصاص می‌دهند، در حالی که کودکان دیگر که بیشتر وقت خود را در خانه و در کنار وسایل دیجیتال می‌گذرانند، ممکن است با کمبود فعالیت فیزیکی روبه‌رو شوند. قطعا افزایش فعالیت بدنی نه تنها به بهبود سلامت جسمانی کودک کمک می‌کند، بلکه نقش بسیار مهمی نیز در پیشگیری از مشکلاتی مانند چاقی دوران کودکی دارد در طبیعت، کودک بدون این که متوجه باشد، مشغول فعالیت‌های فیزیکی متنوعی می‌شود که به تقویت عضلات، بهبود هماهنگی حرکتی و افزایش قدرت استقامت او کمک می‌کند همچنین، بازی در طبیعت به‌طور طبیعی کودکان را از حالت بی‌تحرکی خارج کرده و آن‌ها را به تحرک بیشتر تشویق می‌کند، که این خود باعث افزایش انرژی و نشاط در آن‌ها می‌شود.
طبیعت، جایگاه یکسانی برای همه ایجاد می‌کند
اگر به محیط اطراف خود دقت کنید، متوجه می‌شوید که در بسیاری از بخش‌های زندگی، مرزهای دقیقی بین کودکان و بزرگ‌ترها وجود دارد. در پارک‌ها، کودکان در فضاهای مخصوص بازی سرگرم هستند، در حالی که والدین آن‌ها روی نیمکت‌ها نشسته و مشغول استفاده از تلفن همراه خود هستند. در محیط‌های آموزشی، معمولاً دانش‌آموزان در غذاخوری‌ها از معلمان جدا نشسته‌اند و این تفکیک‌ها در بسیاری از زمینه‌های دیگر زندگی نیز مشاهده می‌شود. چنین تفکیک‌هایی باعث می‌شود که کودکان و بزرگ‌ترها در دنیای جداگانه‌ای زندگی کنند و ارتباط آن‌ها به شکل محدودتری شکل بگیرد.
اما در طبیعت، هیچ‌گونه جداسازی مشخصی بین بزرگ‌سالان و کودکان وجود ندارد زیرا در فضای باز، دیگر نیازی به مبلمان یا نیمکت‌ها برای جدا کردن افراد از یکدیگر نیست و در طبیعت، همه می‌توانند بدون توجه به سن و سال خود، در کنار یکدیگر فعالیت کنند. مطمئنا این امکان باعث می‌شود که روابط والدین و کودکان به شکلی طبیعی‌تر و بدون هیچ مانعی شکل بگیرد و هر دو طرف از ارتباط نزدیک‌تر و صمیمانه‌تر بهره‌مند شوند، کودکان از این فرصت بهره‌مند می‌شوند که نه تنها به فعالیت‌های بازی بپردازند، بلکه در کنار والدین خود از زمان مشترک و تجربیات جدید لذت ببرند و درک عمیق‌تری از دنیای اطراف خود پیدا کنند.
طبیعت، همدلی و ارتباط را آموزش می‌دهد
در چند دهه اخیر، با پیشرفت تکنولوژی و تغییرات در سبک زندگی، انسان‌ها بیشتر از هم فاصله گرفته‌اند و در عین حال ارتباط با طبیعت، که به نوعی منبع اصلی تامین نیازهای انسان است، بسیار کم‌رنگ شده است. این جدایی از طبیعت و همچنین فاصله‌گرفتن از همدیگر، نگرانی‌هایی را در جوامع به وجود آورده است اما اگر به‌عنوان یک خانواده، کودک خود را به طبیعت ببرید، فرصت خواهید داشت که او را با مفاهیم مهمی مانند احترام به محیط زیست، شناخت جغرافیا و ارتباط بیشتر با دنیای اطراف آشنا کنید.
یکی از روش‌های جالب و آموزشی برای آشنایی کودک با مفاهیم جغرافیا، بازی‌هایی است که او را تشویق می‌کند تا از طبیعت و محیط اطراف خود بیشتر بیاموزد برای مثال، زمانی که باران می‌بارد، می‌توانید محله‌تان را مشخص کنید و از کودک بخواهید که فکر کند باران از کجا آمده و به کجا می‌رود با این روش، او می‌تواند درک بهتری از مسیر حرکت آب و اهمیت منابع آبی پیدا کند. همچنین، با پیدا کردن نزدیک‌ترین رودخانه یا منابع آبی به محل زندگی‌تان، می‌توانید این مفاهیم را به صورت بصری و عملی به کودک آموزش دهید. یکی از فعالیت‌های جالب این است که از کودک بخواهید نقشه مسیر حرکت باران را روی خاک یا کاغذ ترسیم کند قطعا این تجربه به او کمک می‌کند تا شخصاً این فرآیندها را حس کرده و درک بهتری از جهان طبیعی و رابطه انسان با آن پیدا کند.
کودکان در زمان بازی در طبیعت خلاق‌تر می‌شوند
هنگامی که با کودک خود به طبیعت می‌روید، مهم است که اجازه دهید او تا حد امکان آزادانه بازی کند و تجربیات خود را در محیط اطراف کشف کند از طرفی فرزند شما نباید نگران مسائلی مانند کثیف‌شدن لباسش یا رعایت ظاهر باشد، باید به یاد داشته باشید که هدف از حضور در طبیعت بازی و کشف دنیای اطراف است، نه شرکت در یک مهمانی رسمی! طبیعت‌گردی بهترین فرصت برای پرورش خلاقیت در کودکان است. در فضای آزاد و بدون محدودیت‌های محیط‌های بسته، کودک می‌تواند با استفاده از تخیل خود دنیای جدیدی بسازد. آن‌ها می‌توانند شخصیت‌های خیالی خود را خلق کنند، داستان‌های متفاوت بسازند و حتی از اشیاء طبیعی مثل سنگ‌ها، شاخه‌ها، برگ‌ها و گل‌ها برای طراحی بازی‌های خود استفاده کنند.
این نوع بازی‌ها به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های حل مسئله، تفکر انتقادی و خلاقانه خود را تقویت کنند در حقیقت، زمانی که کودک در طبیعت بازی می‌کند، به جای تماشای یک داستان از پیش ساخته‌شده، خود به عنوان داستان‌ساز وارد عمل می‌شود و دنیای جدیدی را با تخیل خود شکل می‌دهد. این تجارب به آن‌ها کمک می‌کند که در آینده نیز با دیدی خلاقانه به مشکلات نگاه کنند و از راه‌حل‌های ابتکاری بهره ببرند.
در ارتباط با طبیعت، کودکان مسئولیت‌پذیر خواهند شد
کودکان با ارتباط مستقیم و نزدیک با طبیعت و موجودات زنده آن، مفاهیم مسئولیت‌پذیری را به طور عملی یاد می‌گیرند. زمانی که به گیاهان یا حیوانات توجه نمی‌شود یا به درستی از آن‌ها مراقبت نمی‌شود، عواقبی چون پژمرده شدن گیاه یا آسیب رسیدن به حیوانات می‌تواند رخ دهد و این تجربه‌ها به کودک می‌آموزد که هر موجود زنده نیازمند مراقبت و همچنین توجه است و اگر فراموش کنند به گیاهی آب دهند یا یک گل را از ریشه درآورند، ممکن است شاهد پیامدهای منفی این بی‌توجهی باشند.
با این حال، این نوع مسئولیت‌پذیری تنها به معنای مراقبت از گیاهان و حیوانات نیست؛ بلکه کودکان یاد می‌گیرند که در قبال همه موجودات و محیط زیست خود مسئول باشند و از آن‌ها می‌توان انتظار داشت که درک کنند که هر عمل یا بی‌توجهی کوچک می‌تواند بر طبیعت تاثیر منفی بگذارد به این ترتیب، کودکانی که مسئولیت مراقبت از موجودات زنده را می‌پذیرند، به‌طور ناخودآگاه با مفاهیم حفاظت از محیط زیست، احترام به زندگی و همین طور نقش خود در حفظ تعادل طبیعت آشنا می‌شوند.
بودن در طبیعت سبب کاهش اختلال بی‌توجهی و بی‌تمرکزی می‌شود
گذراندن وقت در طبیعت می‌تواند تأثیرات فوق‌العاده‌ای بر کودکان مبتلا به اختلالات بی‌توجهی و بی‌تمرکزی داشته باشد زیرا زندگی و نفس کشیدن در محیط‌های سبز و طبیعی به کاهش اضطراب و استرس کمک کرده و در نتیجه، می‌تواند به بهبود وضعیت روانی کودکان کمک کند. فضای آرام و آرامش‌بخش طبیعت باعث کاهش افسردگی و اضطراب می‌شود و کودکانی که به اختلال بی‌توجهی دچار هستند، ممکن است با قرار گرفتن در چنین محیط‌هایی، تمرکز و توجه بیشتری پیدا کنند.
بررسی‌ها و تحقیقات علمی بسیاری نشان داده‌اند که طبیعت‌گردی می‌تواند به طور چشمگیری به درمان اختلالات توجه و تمرکز در کودکان کمک کند چرا که طبیعت به طور طبیعی محیطی پر از محرک‌های مثبت و متنوع است که به کودک کمک می‌کند از حالت بی‌توجهی خارج شود و توجه خود را بر روی فعالیت‌ها و محیط اطراف متمرکز کند و از آنجا که در طبیعت کودک به طور مستمر با تغییرات و تنوع‌های محیطی مواجه می‌شود، ذهن او به طور طبیعی به سمت تمرکز و هوشیاری بیشتر حرکت می‌کند و این تأثیرات به‌ویژه برای کودکانی که به اختلالات توجه مبتلا هستند، بسیار مفید و مؤثر است.
طبیعت، محلی برای یادگیری مهارت‌ها است
هیچ کلاسی نمی‌تواند به اندازه طبیعت آموزنده باشد، در فضای باز و محیط طبیعی، کودک می‌تواند مهارت‌های زندگی را به‌طور عملی و بی‌واسطه بیاموزد برای مثال، می‌توان به کودک آموزش داد که چگونه نقشه بخواند، پناهگاهی مناسب برای خود بسازد، آتش روشن کند، گیاهان و حیوانات را شناسایی کند و حتی آب آشامیدنی پاکیزه برای خود تهیه کند. این نوع یادگیری نه تنها به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های مهم و کاربردی را در دنیای واقعی فرا بگیرد، بلکه اعتماد به نفس او را نیز تقویت می‌کند.
آموزش این مهارت‌ها در دل طبیعت می‌تواند به کودک کمک کند که با مشکلات و چالش‌های دنیای واقعی به‌صورت مؤثرتر و با درک بیشتری روبه‌رو شود. این تجربیات عملی به او نشان می‌دهند که چگونه در شرایط مختلف زندگی کند، به سفر برود و با محیط زیست خود ارتباط برقرار کند. یادگیری مهارت‌های اساسی زندگی در طبیعت به‌طور طبیعی به خانواده‌ها و افراد کمک می‌کند تا با اعتماد به نفس بیشتری در فضای بیرون از محیط‌های بسته زندگی کنند و از دنیای طبیعی به بهترین نحو بهره‌برداری کنند.
نتیجه‌گیری
در نهایت، طبیعت‌گردی نه تنها یک سرگرمی یا تفریح ساده برای کودکان است، بلکه فرصتی استثنائی برای رشد همه‌جانبه آن‌ها به شمار می‌آید از تقویت خلاقیت و مهارت‌های اجتماعی گرفته تا یادگیری مسئولیت‌پذیری و کاهش استرس، طبیعت به کودکان آموخته‌ها و تجربه‌های ارزشمندی را ارائه می‌دهد که در هیچ محیط دیگری به راحتی قابل دستیابی نیست. ارتباط مستقیم با طبیعت می‌تواند تاثیرات مثبتی بر جنبه‌های مختلف زندگی کودک بگذارد و در نتیجه، باعث شکل‌گیری فردی شاداب، مسئول و خلاق شود بنابراین، مهم است که والدین و مربیان فرصتی برای کودکان فراهم کنند تا با دنیای طبیعی ارتباط برقرار کنند و از تمام فوایدی که طبیعت برای رشد آن‌ها ارائه می‌دهد بهره‌مند شوند.