ویژگی‌های کودکان حساس
کودکان حساس به طور معمول به احساسات و رفتارهای اطرافیان خود واکنش‌های ویژه‌ای نشان می‌دهند و بیشتر از سایر کودکان به جزئیات محیط خود توجه دارند، این حساسیت در بسیاری از موارد موجب می‌شود که آنها به راحتی احساسات دیگران را درک کنند، اما خودشان اغلب از بیان احساساتشان خودداری میکنند و به همین دلیل، والدین باید توجه ویژه‌ای به این ویژگی‌های شخصیتی فرزند خود داشته باشند.
حساسیت به جزئیات
کودکان حساس به طور فزاینده‌ای به جزئیات ریز اطراف خود توجه دارند و این ویژگی، که معمولاً به عنوان حساسیت حسی شناخته می‌شود، باعث می‌شود که آنها تفاوت‌های ظریف در محیط، رفتار و حتی روابط اجتماعی را به راحتی تشخیص دهند برای مثال، این دسته از کودکان ممکن است تغییرات کوچک در ظاهر افراد، محیط یا حتی نوع غذاها را متوجه شوند و به آنها واکنش نشان دهند حتی این حساسیت می‌تواند به صورت‌های مختلفی نیز بروز کند، از جمله حساسیت به صداها، بوها، رنگ‌ها یا بافت‌های مختلف.
کودکانی که آستانه حسی پایین‌تری دارند، به راحتی قادر به شناسایی تغییرات در محیط خود هستند بنابراین آنها ممکن است حتی به صداهای خفیف یا تغییرات کوچکی در دما یا نور واکنش نشان دهند برای این کودکان، تغییرات حتی به اندازه تغییر رنگ یک شیء یا تغییر در رفتار یک فرد ممکن است یک نشانه مهم تلقی شود و آنها تمایل دارند به این تغییرات با دقت و واکنش‌های احساسی بیشتر پاسخ دهند.
در مقابل، کودکانی که آستانه حسی بالاتری دارند ممکن است نسبت به چنین تغییرات ریز و ظریفی کمترین واکنشی نشان دهند برای این کودکان، تفاوت‌های جزیی در محیط ممکن است حتی قابل توجه نباشد و در نتیجه، آنها کمتر نگران تغییرات کوچک می‌شوند.
فرض کنید در یک روز معمولی خانواده شما برای صرف ناهار به رستورانی جدید می‌روند در این محیط، در حالی که برخی از کودکان ممکن است توجهی به تغییرات کوچک نکنند، کودکی که حساسیت بالایی دارد ممکن است به جزئیات ریز واکنش نشان دهد. برای مثال:
اگر رنگ دیوارهای رستوران کمی روشن‌تر یا تیره‌تر از آن چیزی باشد که کودک در نظر داشته، ممکن است بلافاصله این تغییر را متوجه شود و از آن سوال بپرسد: "چرا دیوارها اینقدر رنگ‌شان فرق می‌کند؟"
یا اگر در کنار میز رستوران صدای سشوار یا دستگاه تهویه هوا در حال کار باشد، این صدا که برای بیشتر افراد به عنوان یک صدا عادی تلقی می‌شود، ممکن است برای کودک حساس آزاردهنده و غیرقابل تحمل باشد و او شروع به شکایت کند.
همچنین، اگر غذا کمی گرم‌تر یا سردتر از آنچه که کودک به آن عادت دارد باشد، ممکن است کودک فوراً این تفاوت را متوجه شود و به آن واکنش نشان دهد، به‌گونه‌ای که ممکن است از خوردن غذا خودداری کند یا از این تغییر ناراحت شود.
این ویژگی به این معناست که کودک حساس به جزئیات ریزتر از دیگران توجه می‌کند و ممکن است به تغییرات کوچک در محیط به‌طور احساسی واکنش نشان دهد، حتی اگر این تغییرات برای سایر افراد کاملاً نامحسوس یا بی‌اهمیت باشند.
واکنش‌های عاطفی متفاوت
کودکان حساس معمولاً به شدت نسبت به محیط اطراف خود واکنش نشان می‌دهند. آنها ممکن است حتی به گفته‌های غیرمستقیم یا تغییرات در رفتارهای دیگران، مانند تغییر لحن یا حالات صورت، حساس شوند به همین دلیل، این کودکان اغلب احساسات دیگران را بهتر از دیگران درک میکنند، اما این درک عاطفی گاهی به قیمت نادیده گرفتن یا سرکوب احساسات خودشان است حتی آنها ممکن است از ابراز احساسات خود در موقعیت‌های مختلف خودداری کنند و در عوض، تلاش کنند تا احساسات دیگران را شبیه‌سازی کنند یا با آنها هم‌دل شوند.
این ویژگی به خصوص در کودکان حساس با زمینه‌های عاطفی بالا بیشتر دیده می‌شود برای مثال، ممکن است آنها به راحتی از دیدن یا شنیدن صحبت‌هایی که در مورد دیگران است ناراحت شوند و احساسات خود را تحت تاثیر قرار دهند. این ویژگی می‌تواند موجب شود که کودکان حساس به راحتی خسته یا عصبی شوند، چرا که آنها بیش از حد به محیط و احساسات دیگران حساس هستند.
برای مثال: آریا کوکی بسیار حساس است، یک روز وقتی او در خانه مشغول بازی با خواهرش است، مادرشان به طور غیرمستقیم به خواهرش می‌گوید: "تو همیشه خیلی مهربانی، خیلی خوشحالم که تو در کنارم هستی". آریا که به شدت حساس به احساسات اطرافیان است، به سرعت متوجه این جملات مادر می‌شود و حتی اگر هیچ گونه اشاره‌ای به خود او نشده باشد، احساس می‌کند که مادر او را نادیده گرفته یا دوست ندارد.
در این شرایط، آریا ممکن است به طور ناخودآگاه به خود فشار آورد که احساسات خودش را سرکوب کند و به جای آن تلاش کند تا به مادرش نشان دهد که او هم همانطور که خواهرش به مادر نزدیک است، می‌تواند "مهربان" باشد. آریا ممکن است شروع کند به کارهایی که تصور می‌کند مادر را خوشحال می‌کند یا رفتارهایی مشابه خواهرش انجام دهد، اما به جای این که خودش را از این رفتارها خوشحال ببیند، به دلیل عدم ابراز احساسات واقعی خود، ممکن است احساس خستگی و اضطراب کند.
در همین حال، اگر مادر در ادامه به آریا توجه کند و از طریق گفتگو با او درک کند که آریا احساساتش را تحت تأثیر رفتارهای دیگران پنهان می‌کند، می‌تواند به آریا کمک کند تا این ویژگی حساسش را در جهت مثبت‌تری هدایت کند و به او بیاموزد که می‌تواند به همان اندازه که احساسات دیگران را درک می‌کند، احساسات خودش را نیز بیان کند.
تأثیرات بر رشد اجتماعی و ارتباطی
حساسیت بالا در کودکان می‌تواند بر روابط اجتماعی آنها تاثیرگذار باشد زیرا این کودکان ممکن است در برقراری ارتباط با همسن و سالان خود دچار چالش‌هایی شوند، چرا که درک زیاد از احساسات دیگران ممکن است باعث شود که آنها نتوانند به راحتی احساسات خود را بیان کنند و به همین دلیل، کودکان حساس ممکن است تمایل داشته باشند که در جمع‌های اجتماعی کمتر مشارکت کنند یا از موقعیت‌های شلوغ وپرهیاهو دوری کنند.
در مقابل، والدین و مربیان می‌توانند با ارائه فضای امن و حمایتگر، به کودکان حساس کمک کنند تا به تدریج احساسات خود را بهتر بشناسند و ابراز کنند به این ترتیب، آنها می‌توانند با محیط اطراف خود راحت‌تر کنار بیایند و روابط اجتماعی بهتری برقرار کنند.
فرض کنید کودکی به نام "مریم" دارید که حساسیت بالایی به احساسات دیگران دارد، مریم همیشه وقتی دوستانش در حال بازی با یکدیگر هستند، به دقت به رفتار و حالات صورت آنها توجه می‌کند، مثلا اگر یکی از دوستانش به اشتباه ناراحتی خود را از چیزی بروز دهد یا لبخند مصنوعی بزند، مریم به سرعت متوجه این تغییرات می‌شود. این حساسیت او باعث می‌شود که نتواند به راحتی احساسات خود را بیان کند، چون نگران است که مبادا احساسات دیگران را آسیب بزند یا چیزی بگوید که موجب ناراحتی دیگران شود.
در نتیجه، مریم از بازی‌های گروهی دوری می‌کند و ترجیح می‌دهد تنها بازی کند یا در جمع‌های کوچک‌تر حضور داشته باشد او حتی ممکن است از شرکت در فعالیت‌های گروهی مانند ورزش یا جشن‌های خانوادگی اجتناب کند، زیرا محیط‌های شلوغ و پرهیاهو او را اذیت می‌کند و نمی‌تواند احساسات خود را در این فضاها بیان کند.
با این حال، اگر والدین مریم متوجه این مشکل شوند و فضایی امن و حمایتگر برای او فراهم کنند، می‌توانند به تدریج به مریم کمک کنند تا احساسات خود را بهتر بشناسد و ابراز کند مثلاً ممکن است والدین او از طریق گفت‌وگوهای مکرر و ایجاد موقعیت‌های کوچک و امن، به مریم کمک کنند که یاد بگیرد چگونه در جمع‌ها احساسات خود را بیان کند و از درک درست احساسات دیگران بدون احساس ترس یا اضطراب بهره ببرد این شیوه رفتار به او کمک می‌کند تا در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت بیشتری داشته باشد و روابط دوستانه‌تری برقرار کند.
چگونه می‌توان سطح حساسیت کودک را ارزیابی کرد؟
برای تشخیص سطح حساسیت فرزندتان، پاسخ به چند سوال می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد این سوالات می‌توانند به شما در شناسایی آستانه حساسیت فرزندتان کمک کنند و درک بهتری از نیازهای خاص او را فراهم آورند در ادامه، برخی از سوالاتی که می‌توانند در این زمینه مفید باشند، آورده شده است:
آیا فرزند شما به تغییرات جزئی در مواد غذایی توجه می‌کند؟
اگر زمانی مقداری از غذایی که کودک به آن علاقه دارد با نوع دیگری ترکیب می‌شود، او بلافاصله متوجه این تغییر شود، این می‌تواند نشانه‌ای از حساسیت بالای حسی باشد. کودکان حساس معمولاً به ترکیبات غذایی یا طعم‌های جدید واکنش نشان می‌دهند و ممکن است حتی به تغییرات جزئی در ترکیب غذاها حساس باشند.
آیا فرزندتان نسبت به بوها واکنش شدید نشان می‌دهد؟
کودکان حساس ممکن است نسبت به بوهایی مانند بوی عطرها، دود و یا حتی بوی مواد غذایی تازه و یا فاسد واکنش نشان دهند، اگر کودک شما بلافاصله متوجه بوی خاصی می‌شود و حتی نسبت به آن احساس ناراحتی می‌کند، این می‌تواند نشان‌دهنده حساسیت بیشتر او به محیط پیرامونش باشد.
آیا فرزندتان به تفاوت‌های جزئی و ریز در تصاویر توجه می‌کند؟
کودکان حساس توانایی شگفت‌انگیزی در تشخیص تفاوت‌های ظریف دارند برای مثال، اگر کودک شما بتواند تفاوت‌های کوچک در تصاویر کتاب‌ها یا جزئیات دیگر را شناسایی کند، این نشان‌دهنده سطح بالای حساسیت بصری او است، این ویژگی ممکن است به او کمک کند تا تفاوت‌های کوچک در رفتار یا حالات دیگران را نیز به خوبی درک کند.
آیا کودک شما به تغییرات در طعم و مزه مواد غذایی توجه می‌کند؟
تغییر در طعم مواد غذایی، حتی اگر جزئی باشد، ممکن است برای کودکان حساس قابل تشخیص باشد برای مثال، اگر نوع شیر یا آبمیوه‌ای که به فرزندتان می‌دهید تغییر کند و او بلافاصله متوجه این تغییر شود، این نشان‌دهنده حساسیت بالای او به طعم‌ها است.
آیا فرزندتان از کثیف شدن دست‌هایش ناراحت می‌شود و تمایل دارد آنها را سریعا بشوید؟
بسیاری از کودکان حساس تمایل دارند که از کثیف شدن بدن خود اجتناب کنند و به محض اینکه دست‌هایشان کثیف می‌شود، به دنبال شستن آنها می‌روند، این تمایل به حفظ نظافت و اجتناب از احساسات ناخوشایند ممکن است نشان‌دهنده حساسیت بالای او به وضعیت‌های حسی باشد.
آیا فرزندتان در برابر پوشیدن لباس‌هایی که از نظر جنس یا اندازه مناسب نیستند، ناراحت می‌شود؟
کودکان حساس ممکن است در برابر پوشیدن لباس‌هایی که از نظر جنس یا اندازه برای آنها راحت نیستند، واکنش نشان دهند بنابراین اگر کودک شما به لباس‌های تنگ یا با جنس سخت اعتراض کند یا نسبت به پوشیدن لباس‌هایی با بافت خاص حساسیت نشان دهد، این می‌تواند نشان‌دهنده حساسیت بالای او به تحریکات فیزیکی باشد.
چگونه سطح حساسیت کودک را ارزیابی کنیم؟
اگر به اکثر این سوالات پاسخ «بله» داده‌اید، ممکن است آستانه حساسیت فرزندتان پایین‌تر از سایر کودکان همسن و سالش باشد این کودکان بیشتر به جزئیات محیط خود توجه دارند و در برابر تغییرات، اعم از حسی یا عاطفی، واکنش‌های قوی‌تری نشان می‌دهند.
برعکس، اگر پاسخ‌های شما غالباً «نه» بوده است، احتمالاً آستانه حساسیت فرزند شما بالاتر از دیگران است این به این معنی است که او به راحتی تحت تأثیر محرک‌های حسی قرار نمی‌گیرد و ممکن است در برابر تغییرات جزئی در محیط یا رفتارهای دیگران واکنش کمتری نشان دهد.
در نهایت، تشخیص دقیق حساسیت کودک نیازمند دقت و توجه به جزئیات است آگاهی از این ویژگی‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا محیطی مناسب‌تر برای رشد و توسعه عاطفی و اجتماعی فرزندتان فراهم کنید.
علت حساس شدن کودکان
حساسیت زیاد در برخی از کودکان ممکن است به دلیل شیوه‌های نادرست تربیتی به وجود آید برخی از والدین، بدون آگاهی از تبعات رفتارهای خود، ممکن است کودکشان را در شرایطی قرار دهند که باعث بروز زودرنجی و حساسیت‌های مفرط در او شود این نوع رفتارها می‌تواند باعث شود که کودک به راحتی از مسائل کوچک ناراحت شود و واکنش‌های شدید عاطفی نشان دهد اما سوال اصلی این است که چرا این حساسیت‌ها بروز می‌کند و چگونه می‌توان با آنها برخورد کرد؟
یکی از مهم‌ترین دلایل حساس شدن کودکان، رفتارهای غلط تربیتی است که ممکن است از طرف والدین یا اطرافیان کودک اعمال شود در چنین شرایطی، کودک به جای اینکه یاد بگیرد چطور به موقعیت‌ها و چالش‌های مختلف واکنش مناسبی نشان دهد، از مشکلات کوچک به شدت ناراحت می‌شود. این حساسیت‌ها ممکن است به دلیل عواملی مانند تحقیر، سرزنش‌های مکرر، یا تجربه‌های منفی مانند تبعیض در میان فرزندان یا تنبیه‌های زیاد به وجود آید. وقتی کودکی در چنین محیطی رشد می‌کند، ممکن است احساس طرد شدن، گناه یا بی‌ارزشی کند که این احساسات در بلندمدت می‌توانند باعث بروز مشکلات روانی و عاطفی در کودک شوند.
راه‌های برخورد صحیح با کودکان حساس
از این رو، والدین باید ابتدا به خودشان و روش تربیتی‌شان نگاه کنند و بفهمند که رفتارهایشان چطور ممکن است باعث حساس شدن فرزندشان شده باشد بسیار مهم است که والدین این واقعیت را بپذیرند که حساسیت کودک در بسیاری از موارد ریشه در شیوه‌های تربیتی نادرست دارد و پیش از هر چیز باید به سلامت روانی خود توجه کنند. این گام اساسی به والدین کمک می‌کند تا با مشاهده مشکلات رفتاری و عاطفی خود، از تربیت صحیح فرزند شان اطمینان حاصل کنند.
در برخورد با کودکان حساس، والدین باید با دقت و آگاهی رفتار کنند چرا که این کودکان نیاز به فضای امن و حمایتگر دارند تا بتوانند احساسات و نگرانی‌های خود را بیان کنند بدون اینکه احساس ترس یا طرد شدن کنند برای مثال، اگر کودک در موقعیتی خاص احساس ناامنی می‌کند یا از چیزی می‌ترسد، والدین باید او را با آرامش از آن محیط خارج کرده و به او کمک کنند تا احساسات خود را به‌درستی مدیریت کند.
فرض کنید فرزند شما در یک مهمانی خانوادگی با صدای بلندتر از حد معمول مواجه می‌شود و به سرعت شروع به احساس ترس و اضطراب می‌کند در این شرایط، به جای اینکه او را وادار کنید در همان فضا بماند و به طور مداوم به او بگویید که «نباید بترسی» یا «همه در حال خوشگذرانی هستند»، بهترین واکنش این است که به او این امکان را بدهید که از محیط پر سر و صدا دور شود مثلاً می‌توانید به او بگویید: "اگر احساس می‌کنی این صداها اذیتت می‌کنه، بیا با من برویم بیرون و کمی استراحت کنیم." سپس در فضای آرام‌تر و حمایتگر تر با او صحبت کنید و به او یاد دهید که این احساسات طبیعی هستند و او می‌تواند آنها را مدیریت کند.
در این نوع برخورد، کودک احساس نمی‌کند که مجبور به مقابله با ترس خود به تنهایی است و در عین حال می‌آموزد که می‌تواند احساسات خود را با اعتماد به نفس بیشتری مدیریت کند.
اهمیت ایجاد فضایی حمایتی
والدین باید مراقب باشند که کودکشان را از امکانات طبیعی و مهم دوران کودکی محروم نکنند چرا که بسیاری از کودکان حساس به دلایل مختلف، به‌ویژه به‌خاطر اشتباهات تربیتی، ممکن است احساس کنند که محیط اطراف آنها تهدید آمیز است. برای جلوگیری از این احساسات، والدین باید با محبّت و مهربانی به فرزند خود برخورد کنند تا احساسات سرکوب‌شده او که ناشی از بی‌توجهی‌های گذشته است، آزاد شود. چنین رویکردی به کودک این امکان را می‌دهد که کم‌کم اعتماد به نفس پیدا کند و به طور طبیعی با احساسات خود ارتباط برقرار کند.
فرض کنید کودکی حساس دارید که همیشه از حضور در جمع‌های بزرگ یا شلوغ اجتناب می‌کند و احساس راحتی نمی‌کند، این کودک ممکن است به دلیل تجربه‌های منفی گذشته یا برخوردهای نادرست والدین، احساس کند که محیط اطراف او تهدیدآمیز است برای مثال، شاید در گذشته زمانی که در مهمانی‌ها قرار می‌گرفت، به دلیل رفتارهای والدین مثل تحقیر یا اجبار به مشارکت در جمع‌ها، احساس کرده که برای ابراز احساساتش پذیرفته نمی‌شود.
در این وضعیت، والدین می‌توانند با ایجاد فضایی حمایتی و بدون فشار به کودک، به او کمک کنند تا به تدریج با محیط‌های جدید راحت‌تر برخورد کند برای مثال، اگر کودک در یک مهمانی احساس ناراحتی می‌کند، به جای اینکه او را مجبور به ماندن در جمع کنند یا او را به خاطر رفتارهایش سرزنش کنند، باید به آرامی او را از محیط شلوغ به مکانی آرام‌تر منتقل کنند. سپس به او اطمینان دهند که هیچ اشکالی ندارد که احساس ناراحتی کند و مهم است که به این احساسات احترام گذاشته شود.
والدین می‌توانند با گفتن جملاتی مانند «می‌دانم که این فضا کمی شلوغ است، بیا کمی به تنهایی استراحت کنیم» یا «هیچ اشکالی ندارد که بخواهی کمی از جمع دور باشی» فضایی حمایتی برای کودک ایجاد کنند. این نوع برخورد به کودک این فرصت را می‌دهد که کم‌کم اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند و یاد بگیرد که احساسات خود را به‌طور طبیعی و بدون ترس از طرد شدن بیان کند.
مقابله با حساسیت‌های کودک
یک نکته مهم در این زمینه این است که برای همیشه نمی‌توان موقعیت‌های حساس یا ناخوشایند را از کودک دور کرد از همین رو والدین نباید به‌طور کامل سعی کنند کودک را از هر چیزی که ممکن است او را ناراحت کند، دور کنند بلکه باید با آموزش‌های صحیح و راهکارهای تدریجی، به کودک کمک کنند تا نحوه مقابله با موقعیت‌های چالش‌برانگیز را یاد بگیرد. به جای اجبار و فشار به کودک، باید به او فرصت داده شود که خود را در برابر احساسات و محیط‌های مختلف امتحان کند و بیاموزد که چطور به طور سالم و کارآمد با آنها روبه‌رو شود.
فرض کنید کودکی حساس دارید که از حضور در جمع‌های بزرگ و شلوغ احساس ترس و اضطراب می‌کند، ممکن است والدین به اشتباه فکر کنند که برای راحتی کودک باید او را از حضور در چنین موقعیت‌هایی کاملاً دور کنند، اما این نوع رفتار ممکن است باعث شود کودک هیچ وقت فرصت نداشته باشد تا با این احساسات روبه‌رو شود و به تدریج آنها را مدیریت کند.
در این شرایط، به جای اینکه کودک را از موقعیت‌های شلوغ دور کنند، والدین می‌توانند به‌طور تدریجی و با حمایت، او را در شرایط کم‌تنش‌تر قرار دهند تا آرام‌آرام بتواند با احساسات و ترس‌هایش مقابله کند برای مثال، ممکن است ابتدا کودک را به یک مهمانی کوچک با تعداد معدودی از افراد دعوت کنند، به گونه‌ای که فضا برای او راحت‌تر و آرام‌تر باشد در این حالت، والدین باید با حضور خود در کنار کودک، او را از نزدیک تحت حمایت قرار دهند و به او کمک کنند تا احساساتش را درک و مدیریت کند.
اگر کودک در این موقعیت احساس ناراحتی کرد، والدین نمی بایست او را مجبور به ماندن کنند بلکه می‌توانند با او صحبت کنند و به آرامی او را از جمع خارج کنند سپس پس از استراحت و آرام شدن، به کودک این فرصت داده می‌شود که خود را در شرایط مشابه دیگری امتحان کند و هر بار با کمک والدین مهارت‌های جدیدی برای مقابله با اضطراب و ترس‌هایش به دست آورد.
به این ترتیب، کودک به تدریج یاد می‌گیرد که موقعیت‌های چالش‌برانگیز بخشی از زندگی هستند و با حمایت و آموزش صحیح می‌تواند بر احساسات منفی خود غلبه کند این فرآیند تدریجی به کودک کمک می‌کند تا اعتماد به نفس پیدا کند و در مواجهه با موقعیت‌های ناخوشایند، احساس قدرت و کنترل داشته باشد.
در نهایت، ایجاد یک رابطه سالم و حمایتگر با کودک، که در آن او احساس امنیت، احترام و محبت کند، می‌تواند تأثیرات زیادی بر کاهش حساسیت‌های غیرضروری داشته باشد از همین رو والدین باید آگاه باشند که این فرآیند زمان‌بر است و نیاز به صبر، درک و همدلی دارد.
نکاتی برای والدینی که کودک حساس دارند
1. به شهود خود اعتماد کنید، نه تنها به گفته‌های کارشناسان عمومی
وقتی فرزندتان حساسیت بیشتری از حد معمول دارد، ممکن است برخی از کارشناسان به شما پیشنهاد کنند که کودک به درمان‌های پزشکی یا روانشناختی نیاز دارد حتی ممکن است تشخیص‌هایی مانند اختلال دوقطبی، اختلال کمبود توجه و تمرکز (ADHD) یا حتی نیاز به دارو برای کاهش حساسیت به شما داده شود، اما در بسیاری از مواقع، این تشخیص‌ها ممکن است اشتباه باشد. حساس بودن کودک لزوماً به معنای یک اختلال روانی نیست، بلکه ممکن است ویژگی‌های شخصیتی او باشند که به‌طور طبیعی از نظر عاطفی عمیق‌تر و حساس‌تر از دیگران است بنابراین، به جای اینکه به طور خودکار به توصیه‌های عمومی پزشکان یا روانشناسان پیروی کنید، بهتر است به احساسات و شهود خود نیز به عنوان والدین اعتماد کنید و فرزندتان را درک کنید و حتما مراقب باشید که برچسب‌گذاری‌های اشتباه و غیرضروری به او نزنید.
2. جملات آرامش‌بخش به فرزندتان بیاموزید
یاد دادن مهارت‌های خودآرام‌سازی به کودک حساس می‌تواند به او کمک کند تا در مواقع اضطراب و استرس بدون وابستگی به دیگران بتواند خود را آرام کند این فرآیند می‌تواند به‌طور چشمگیری در مدیریت احساسات او موثر باشد به عنوان مثال، زمانی که کودک دچار ناراحتی می‌شود، به او بیاموزید که جملاتی مانند «من حالم خوبه!» یا «می‌توانم کنترلش کنم!» را به خود بگوید این جملات، اعتماد به نفس و حس خود کنترلی را در کودک به خوبی تقویت میکنند. علاوه بر این، آواز خواندن یا دعا کردن در مواقع اضطراب می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس آرامش کند این مهارت‌ها در طول زمان به او یاد می‌دهند که چگونه در مواقع بحرانی به تنهایی از پس نگرانی‌ها و ناراحتی‌هایش برآید.
3. مرزها را به فرزندتان آموزش دهید
کودکان حساس به دلیل ویژگی‌های شخصیتی خود، معمولاً احساسات دیگران را به‌طور عمیقی درک میکنند و این توانایی آنها ممکن است باعث شود که بیش از حد درگیر احساسات دیگران شوند و به این ترتیب احساسات خود را نادیده بگیرند. بنابراین، برای حفظ سلامت روانی و عاطفی کودک، ضروری است که به او بیاموزید که باید خود را در اولویت قرار دهد و مرزهایی برای حفظ آرامش خود تعیین کند. مرزها به کودک کمک میکنند تا از خود مراقبت کند و بداند که رسیدگی به احساسات دیگران نباید به قیمت نادیده گرفتن نیازها و احساسات خودش باشد این آموزش‌ها به کودک می‌آموزند که «نه گفتن» یا «مرز داشتن» نشانه‌ای از خودخواهی نیست، بلکه نشانه‌ای از سلامت روانی و احترام به خود است.
4. کودکانی با ویژگی‌های مشابه پیدا کنید
یکی از نیازهای بسیار مهم کودکان حساس، داشتن ارتباط با کودکانی است که ویژگی‌های مشابه دارند این کودکان بیشتر از آنچه که تصور می‌شود، نیاز دارند تا احساس کنند که تنها نیستند و دیگران نیز مانند آنها حساس هستند و او را به خوبی درک میکنند. زمانی که کودک با دیگر کودکان حساس بازی می‌کند، به طور طبیعی احساس راحتی بیشتری دارد و ارتباطات عاطفی بهتری برقرار می‌کند در نظر داشته باشید که این تعاملات به کودک کمک می‌کند تا احساسات خود را بهتر درک کرده و بپذیرد. همچنین، بازی با کودکانی که مشابه خود او هستند، به او این اطمینان را می‌دهد که می‌تواند «خودش» باشد و هیچ مشکلی در این باره وجود ندارد این امر به ویژه در مراحل رشد اجتماعی کودک بسیار اهمیت دارد، چرا که اعتماد به نفس و احساسات او را تقویت می‌کند و به او می‌آموزد که می‌تواند با دیگران ارتباطی صادقانه و مثبت برقرار کند.
برخی نکات تکمیلی برای والدین کودکان حساس:
- اجتناب از سرزنش: حساس بودن کودک نباید به عنوان ضعف یا مشکلی در نظر گرفته شود که نیاز به تغییر دارد به طور قطع سرزنش یا تحقیر کودک به دلیل حساسیتش تنها موجب افزایش اضطراب و سردرگمی او خواهد شد بنابراین بهتر است رفتارهای حساس را با محبت و درک بپذیرید.
- ایجاد محیط امن: محیط خانه باید برای کودک حساس به گونه‌ای باشد که احساس امنیت کند و به راحتی بتواند احساسات خود را ابراز کند، یقینا شرایط اضطراب‌آور و دلهره‌آور تنها حساسیت‌های کودک را تشدید می‌کند.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی: کودکان حساس ممکن است در ابتدا در برقراری ارتباطات اجتماعی مشکل داشته باشند بنابراین برای کمک به آنها در این زمینه، می‌توان با تمرینات اجتماعی مانند بازی‌های گروهی و تعاملات ملایم، به کودک کمک کرد تا با دیگران به‌طور مؤثرتر ارتباط برقرار کند.
- دقت در انتخاب فعالیت‌ها: برای کودکان حساس، ممکن است برخی از محیط‌ها یا فعالیت‌ها بیش از حد تحریک‌کننده باشند به همین دلیل، در انتخاب فعالیت‌ها و موقعیت‌ها باید احتیاط کرد و مطمئن شد که کودک در شرایطی قرار می‌گیرد که به طور آرام و بدون فشار احساس راحتی می‌کند.
این نکات به والدین کمک می‌کند تا با درک و حمایت از ویژگی‌های خاص کودکان حساس، به آنها فرصتی برای رشد سالم و شاداب بدهند.