دلایل جویدن لباس در بچه ها و راهکارهایی برای رفع آن

علل جویدن لباس در بچه‌ها چیست؟

یکی از مشکلات رایج در میان برخی کودکان، عادت به جویدن لباس‌ها و همچنین وسایل شخصی است که ممکن است نگرانی‌هایی را برای والدین به همراه داشته باشد. این رفتار معمولاً برای والدین سوال‌برانگیز است و ممکن است آنها را درگیر این پرسش کند که چرا کودکشان چنین عادتی را پیدا کرده و چگونه می‌توانند آن را اصلاح کنند.

جویدن لباس در کودکان ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد و گاهی نشانه‌ای از نیازهای جسمی یا روانی خاص آنها باشد. درک علل پشت این رفتار می‌تواند به والدین کمک کند تا روش‌های مؤثر و مناسبی برای رفع آن پیدا کنند.

در این مقاله به بررسی عوامل مختلفی که می‌توانند باعث جویدن لباس در کودکان شوند خواهیم پرداخت و راهکارهایی علمی و کاربردی برای حل این مشکل ارائه خواهیم کرد از همین رو همراه ما باشید تا با علل و روش‌های جلوگیری از این عادت بیشتر آشنا شوید.

برای جویدن لباس توسط کودکان چه‌ هنگام باید نگران شد؟

اگرچه جویدن لباس در بسیاری از کودکان یک رفتار طبیعی و گذرا است، اما این بدین معنا نیست که والدین باید پس از بزرگ‌تر شدن کودکانشان، این رفتار را نادیده بگیرند. طبق نظر لورا گراشو، روان‌شناس بالینی کودکان در نیویورک، بیشتر بچه‌ها پس از سه سالگی دیگر به طور معمول چیزها را در دهانشان نمی‌گذارند و به جای آن، به روش‌های دیگری برای کشف دنیای پیرامون خود متوسل می‌شوند با این حال، گاهی اوقات حتی در سنین بالاتر، مثلا در دانش‌آموزان کلاس چهارم و پنجم، ممکن است رفتارهایی همچون جویدن یقه لباس به چشم بخورد.

دکتر گراشو معتقد است که جویدن لباس در برخی موارد می‌تواند یک روش بی‌خطر باشد که کودک به آن پناه می‌برد تا احساس آرامش پیدا کند یا تمرکز بیشتری بر روی مسائل مختلف داشته باشد. این رفتار مشابه عاداتی است که در بزرگ‌ترها نیز مشاهده می‌شود؛ برای مثال، برخی افراد در مواقع استرس یا اضطراب به جویدن ناخن‌ها یا آدامس روی می‌آورند.

با این حال، نکته‌ای که والدین باید به آن توجه کنند این است که آیا جویدن لباس تأثیر منفی بر روند طبیعی زندگی کودک می‌گذارد یا خیر. دکتر پاتل، روان‌شناس کودک، بیان می‌کند که اگر جویدن لباس مانع از انجام فعالیت‌های روزمره کودک شود، لازم است که این رفتار مورد توجه قرار گیرد برای مثال، اگر جویدن لباس باعث آسیب به لباس‌های مدرسه یا لباس‌های ورزشی شود یا حتی خطراتی چون خفگی ایجاد کند، در این صورت باید اقداماتی برای اصلاح این رفتار صورت گیرد.

در نهایت، والدین باید توجه داشته باشند که جویدن لباس، اگرچه ممکن است در برخی موارد بی‌ضرر به نظر برسد، در شرایط خاص می‌تواند به مشکلات جسمی یا روانی برای کودک منجر شود بنابراین، تشخیص زمان و شرایطی که این رفتار نیاز به اصلاح دارد، امری بسیار ضروری است.

مهم‌ترین علت جویدن لباس توسط کودک

اگرچه جویدن لباس در کودکان به طور معمول یک رفتار رایج است، اما برای درک بهتر این پدیده، باید به‌دقت بررسی کنیم که چه عواملی باعث می‌شود کودکان به این رفتار روی آورند در حقیقت، این پرسش که "چرا کودک من پیراهنش را می‌جود؟" می‌تواند پاسخ‌های متفاوتی داشته باشد که به شرایط روانی، عاطفی یا حتی فیزیکی کودک بستگی دارد. با درک این علت ها، می‌توان به والدین کمک کرد تا راهکارهای مناسب‌تری برای مواجهه با این رفتار پیدا کنند.

در بسیاری از مواقع، جویدن لباس نوعی مکانیزم آرام‌بخش است که کودک از آن برای مقابله با استرس، اضطراب یا هیجان‌های شدید استفاده می‌کند. این رفتار می‌تواند به کودک احساس راحتی بدهد، مشابه عاداتی چون مکیدن شست در سنین پایین‌تر. برخی از کودکان از این طریق به نوعی تسکین می‌یابند و به نظر می‌رسد که این رفتار به آنها کمک می‌کند تا با احساسات پیچیده خود کنار بیایند.

علاوه بر این، جویدن لباس می‌تواند نشانه‌ای از یک نیاز حسی باشد. برخی کودکان ممکن است به تحریک حسی خاصی نیاز داشته باشند که با جویدن لباس یا اشیاء مختلف آن را برآورده می‌کنند این رفتار ممکن است به‌ویژه در کودکانی که به نوعی از اختلالات حسی دچار هستند، بیشتر مشاهده شود.

در موارد دیگر، جویدن لباس می‌تواند ناشی از کمبود توجه یا نیاز به جلب توجه باشد. کودکانی که احساس می‌کنند نیازهایشان برآورده نمی‌شود یا به‌دنبال توجه والدین هستند، ممکن است به این رفتار متوسل شوند تا احساس کنند که توجه بیشتری دریافت می‌کنند.

بنابراین، به‌جای نادیده گرفتن این رفتار، درک دلایل اصلی پشت آن به والدین کمک می‌کند تا با استفاده از روش‌های صحیح، این عادت را مدیریت کرده و نیازهای عاطفی و روانی کودک را بهتر پاسخ دهند.

بی‌قراری کودک

بسیاری از کودکانی که دچار بی‌قراری می‌شوند، ممکن است به‌طور ناخودآگاه به رفتارهایی همچون جویدن لباس روی بیاورند. این رفتار، در واقع یک روش برای آرام‌سازی خود و جلب توجه است جویدن لباس می‌تواند به کودکان کمک کند تا از طریق یک تحریک حسی، کمی آرامش پیدا کنند. هنگامی که کودک احساس بی‌قراری یا اضطراب می‌کند، لباسی که می‌پوشد، راحت‌ترین و در دسترس‌ترین وسیله‌ای است که می‌تواند به آن پناه ببرد و آن را برای تسکین احساسات خود مورد استفاده قرار دهد.

بی‌قراری در کودکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از جمله اضطراب، حواس‌پرتی، کمبود توجه و یا حتی خستگی و بی‌حوصلگی. گاهی اوقات کودکان به‌ویژه در مواقعی که تحت فشار یا استرس هستند، برای کاهش تنش‌های درونی‌شان، به جویدن اشیاء، از جمله لباس، روی می‌آورند در واقع، این رفتار می‌تواند یک راه برای خودتنظیمی باشد که کودک از آن استفاده می‌کند تا بر احساساتش غلبه کند.

علاوه بر این، جویدن لباس ممکن است به‌عنوان یک راه‌حل برای جلب توجه از سوی والدین، معلمان یا افراد دیگر عمل کند. کودکانی که احساس می‌کنند نیاز به توجه بیشتری دارند، ممکن است این رفتار را برای جلب نگاه‌ها یا واکنش دیگران به‌کار ببرند در این شرایط، والدین باید نسبت به نشانه‌های بی‌قراری توجه داشته باشند و راه‌های جایگزین و موثرتری برای آرام کردن کودک پیدا کنند.

بی‌قراری می‌تواند در برخی موارد به نشانه‌ای از اختلالات خاص مانند بیش‌فعالی (ADHD) یا دیگر مشکلات عاطفی و روانی باشد با این حال، اینگونه رفتارها معمولاً در سنین مختلف کودک، به‌ویژه در دوران پیش‌دبستانی و ابتدایی، امری طبیعی هستند و به‌طور معمول جای نگرانی ندارند. والدین باید به علائم بی‌قراری دقت کنند، اما نیازی به نگرانی شدید نیست مگر اینکه این رفتارها طولانی‌مدت و مداوم باشند.

برای مدیریت و کاهش بی‌قراری کودک، پیشنهاد می‌شود که والدین یا مراقبان کودکان، محیطی آرام و مشغول‌کننده برای کودک فراهم کنند به‌عنوان مثال، اگر کودک به دلیل بی‌حوصلگی یا اضطراب پیراهن خود را می‌جوید، می‌توان با دادن اسباب‌بازی‌های مختلف یا ارائه فعالیت‌های سرگرم‌کننده، ذهن کودک را از جویدن لباس منحرف کرد این کار نه تنها به آرامش کودک کمک می‌کند بلکه به او فرصتی می‌دهد تا از روش‌های سالم‌تری برای تسکین احساسات خود استفاده کند.

بنابراین، هنگامی که کودک خود را در حال جویدن لباس می‌بینید، به او یادآوری کنید که به جای این رفتار، از اسباب‌بازی‌های خود یا فعالیت‌های دیگر برای مشغول شدن استفاده کند این روش‌ها می‌توانند به‌طور مؤثر بی‌قراری را کاهش دهند و کودک را از این عادت منفی دور کنند.

مشکلات رفتاری و مغز و اعصاب در کودکان

کودکانی که با اختلالات رفتاری و روانی مانند اوتیسم، بیش‌فعالی (ADHD)، اضطراب اجتماعی، افسردگی و سایر اختلالات عصبی دست و پنجه نرم می‌کنند، ممکن است بیشتر از دیگر کودکان به جویدن لباس‌های خود تمایل داشته باشند. این رفتار می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات عاطفی یا روانی باشد که در نتیجه اضطراب، استرس یا بی‌قراری در کودک ایجاد می‌شود به عبارت دیگر، اختلالات رفتاری و مشکلات مغز و اعصاب می‌توانند زمینه‌ساز بروز این نوع رفتارها باشند.

این کودکان معمولاً با چالش‌هایی نظیر تنظیم احساسات، مقابله با اضطراب و تمرکز مواجه هستند که ممکن است به‌طور ناخودآگاه آن‌ها را به جویدن لباس یا انجام دیگر رفتارهای تکراری و مخرب وادار کند این رفتارها می‌توانند به‌عنوان راهی برای خودتنظیمی، آرامش یا حتی جلب توجه از سوی اطرافیان بروز کنند.

برای شناسایی علل دقیق و مؤثر این نوع رفتارها، یکی از گام‌های مهمی که والدین باید بردارند، مشاوره با روان‌شناسان متخصص است. روان‌شناسان کودک با بررسی دقیق وضعیت عاطفی و روانی کودک می‌توانند عواملی که منجر به ایجاد رفتارهای خاص مانند جویدن لباس شده‌اند را شناسایی کنند. در مواردی که لازم باشد، این متخصصان ممکن است برای درمان بهتر و جامع‌تر کودک با روان‌پزشکان همکاری کنند تا از طریق ارزیابی‌های تخصصی و استفاده از تست‌های بالینی، تشخیص دقیق‌تری از وضعیت کودک به دست آید.

پس از شناسایی مشکل اصلی، بسته به نوع اختلال، درمان‌های مختلفی می‌توانند به کار گرفته شوند و این درمان‌ها ممکن است شامل روان‌درمانی، کار درمانی و در برخی موارد دارو درمانی باشند. روان‌درمانی به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های مقابله با استرس و اضطراب را یاد بگیرد و با رفتارهای تکانشی خود به‌طور موثرترین برخورد کند. داروهای خاص نیز می‌توانند به تنظیم وضعیت عصبی و رفتاری کودک کمک کنند و علائم مربوط به اضطراب، افسردگی یا بیش‌فعالی را کاهش دهند.

در نهایت، توجه به وضعیت روانی و عاطفی کودک و ارائه درمان‌های مناسب می‌تواند نه تنها به کاهش رفتارهایی همچون جویدن لباس کمک کند، بلکه به بهبود کلی وضعیت روانی و اجتماعی کودک نیز منجر شود با این حال، والدین باید به یاد داشته باشند که هر کودک شرایط خاص خود را دارد و درمان باید به‌طور فردی و مطابق با نیازهای خاص او طراحی شود.

چطور کودک را از جویدن لباسش منع کنید؟

در بسیاری از موارد، ممکن است این رفتار کودک به‌عنوان یک عادت موقت و بی‌ضرر تلقی شود و نگرانی خاصی نداشته باشد با این حال، اگر جویدن لباس به یک عادت ثابت تبدیل شده و یا به نوعی برای کودک یا والدین مشکل‌ساز شده است، لازم است برای مدیریت و اصلاح این رفتار اقداماتی انجام شود خوشبختانه روش‌های مختلفی برای کمک به کودک در ترک این عادت وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.

محرک‌ها را بشناسید

اولین قدم در مدیریت این رفتار، شناسایی محرک‌های اصلی آن است و در بسیاری از اوقات، جویدن لباس به‌طور ناخودآگاه به‌عنوان واکنش به یک محرک خاص بروز می‌کند به‌عنوان مثال، ممکن است کودک شما بیشتر هنگام گرسنگی یا پیش از وقت میان‌وعده به این رفتار دست بزند. گاهی نیز این رفتار ممکن است در مواقع خاصی مثل انجام تکالیف مدرسه یا حل پازل‌های پیچیده ظاهر شود، زمانی که کودک در حال تلاش برای تمرکز است. در برخی موارد، اضطراب و استرس اجتماعی نیز می‌تواند عامل اصلی این رفتار باشد؛ به‌ویژه زمانی که کودک به‌دنبال تعامل با دیگران یا حضور در محیط‌های جدید، احساس بی‌قراری می‌کند.

درک این که چه شرایط یا موقعیت‌هایی موجب جویدن لباس می‌شوند، به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید به‌طور مؤثرتر با این رفتار مقابله کنید به‌طور مثال، اگر متوجه شدید که کودک شما بیشتر زمانی که گرسنه است این کار را می‌کند، می‌توانید میان‌وعده‌های سالم و در دسترس را فراهم کنید تا کودک نیازی به جویدن لباسش نداشته باشد.

جایگزین‌های سالم معرفی کنید

پس از شناسایی محرک‌ها، گام بعدی این است که رفتار کودک را با جایگزین‌های سالم و جذاب هدایت کنید برای مثال، اگر کودک شما در هنگام استرس یا عصبانیت به جویدن لباس می‌پردازد، می‌توانید به او تکنیک‌های کاهش استرس مانند تمرینات تنفسی، استفاده از فشردن توپ‌های نرم یا انجام بازی‌های آرامش‌بخش را معرفی کنید. این فعالیت‌ها می‌توانند به کودک کمک کنند تا احساسات خود را به شیوه‌ای سالم و بدون آسیب به خود و محیط اطرافش مدیریت کند.

همچنین، پیشنهاد می‌شود که کودک را با اسباب‌بازی‌های خاص یا وسایل حسی، مثل دستکش‌های فشار یا وسایل ضد استرس، آشنا کنید که بتواند هنگام اضطراب یا بی‌قراری از آنها استفاده کند.

ایجاد محیطی آرام و بدون استرس

یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای کاهش این رفتار، ایجاد یک محیط آرام و حمایتگر است. کودکان با اضطراب زیاد یا احساس ناامنی بیشتر در معرض جویدن لباس یا سایر رفتارهای تکراری قرار دارند بنابراین، تلاش برای کاهش استرس‌های محیطی و فراهم آوردن یک فضای آرام می‌تواند به‌طور قابل توجهی به کاهش این رفتار کمک کند. به کودک خود احساس امنیت و آرامش بدهید و از ایجاد شرایط استرس‌زا که ممکن است باعث تشدید اضطراب او شوند، اجتناب کنید.

واکنش‌های مثبت و تشویق

برای کمک به کودک در ترک این عادت، تشویق و توجه مثبت می‌تواند بسیار مؤثر باشد هر بار که کودک از جویدن لباس خود خودداری کرد، او را با کلمات تشویقی و ستایش‌های مثبت پاداش دهید. این نوع واکنش‌ها به کودک این پیام را می‌دهند که رفتار مثبت او مورد توجه و تایید قرار می‌گیرد. با گذشت زمان، این روش‌های تشویقی می‌توانند به کودکان کمک کنند تا انتخاب‌های بهتری برای مدیریت احساسات خود داشته باشند.

مشاوره حرفه‌ای در صورت لزوم

اگر پس از تلاش‌های مختلف، جویدن لباس همچنان ادامه پیدا کرد یا به یک مشکل مداوم تبدیل شد، ممکن است نیاز به مشاوره تخصصی باشد. مراجعه به روان‌شناس کودک می‌تواند کمک کند تا دلایل عمیق‌تری برای این رفتار شناسایی شوند و به‌طور خاص‌تر و مؤثرتری با آن برخورد شود و در صورتی که رفتار کودک نشان‌دهنده اختلالات روانی یا عاطفی مانند اضطراب شدید یا بیش‌فعالی باشد، روان‌پزشک ممکن است درمان‌های تخصصی مانند مشاوره روانی یا دارو درمانی را پیشنهاد دهد.

به کودک راه‌حل نشان دهید

اگر کودک شما به جویدن لباس‌هایش تمایل دارد، این رفتار معمولاً ناشی از نیاز به تحریک دهان یا حس‌گرهای دهانی است. در این مواقع، بهترین کار این است که گزینه‌های سالم و مناسب‌تری در دسترس کودک قرار دهید تا بتواند این نیاز را برطرف کند و یکی از این گزینه‌ها، استفاده از گردنبندهای نرم جویدنی است که به‌طور خاص برای چنین شرایطی طراحی شده‌اند. این گردنبندها معمولاً از مواد بی‌خطر ساخته شده و در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف، مانند مدل‌های دندان کوسه یا مهره‌های رنگی، در بازار موجود هستند. کودک می‌تواند این گردنبندها را بجود یا گاز بگیرد تا حس راحتی و آرامش پیدا کند. این محصولات نه تنها کمک می‌کنند تا کودک احساس تحریک دهانی خود را کنترل کند، بلکه از جویدن لباس یا اشیاء دیگر جلوگیری می‌کنند که می‌تواند برای سلامتی کودک مضر باشد.

همچنین، شما می‌توانید به کودک اسباب‌بازی‌های خاص یا وسایل حسی همچون قلم‌مویی کوچک بدهید تا دستش مشغول باشد و از این طریق تمایل به جویدن پیراهن خود را کاهش دهد. این اسباب‌بازی‌ها به‌ویژه در زمانی که کودک دچار بی‌حوصلگی یا اضطراب است، می‌توانند نقش مؤثری در منحرف کردن توجه او از جویدن لباس داشته باشند به همین ترتیب، فراهم آوردن فعالیت‌های جایگزین و سرگرم‌کننده، می‌تواند به کودک کمک کند تا به جای جویدن لباس، از دیگر وسایل برای تسکین خود استفاده کند.

با کارشناسی حرفه‌ای مشورت کنید

اگر با وجود تلاش‌های مختلف برای مدیریت رفتار کودک، جویدن لباس همچنان ادامه دارد و شما نگران تاثیر آن بر زندگی روزمره کودک هستید، مراجعه به یک روان‌شناس کودک می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد. روان‌شناسان کودک به‌طور تخصصی در زمینه مراحل رشد و نیازهای روانی کودکان آموزش دیده‌اند و می‌توانند با بررسی دقیق‌تر رفتارهای کودک، علل اساسی جویدن لباس را شناسایی کنند.

این متخصصان معمولاً به بررسی عمیق‌تر مشکلات عاطفی و روانی می‌پردازند که ممکن است موجب بروز این رفتارها شده باشند. در صورتی که این رفتار به دلیل اضطراب، استرس یا اختلالات رفتاری مانند بیش‌فعالی، اوتیسم یا اضطراب اجتماعی باشد، روان‌شناس با استفاده از روش‌های درمانی مناسب، می‌تواند به کاهش این رفتار کمک کند.

در برخی موارد، درمان‌های ترکیبی شامل روان‌درمانی و در صورت لزوم دارو درمانی ممکن است مورد نیاز باشد. مشاوره حرفه‌ای به شما کمک می‌کند تا استراتژی‌های مؤثری برای مدیریت رفتار کودک پیدا کنید و در صورت لزوم، از روش‌های تخصصی برای حل مشکلات عمیق‌تر استفاده کنید.

نتیجه‌گیری

جویدن لباس توسط کودکان می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد که از کنجکاوی طبیعی در سنین پایین تا اضطراب، استرس یا اختلالات رفتاری در سنین بالاتر را در بر می‌گیرد. درک دقیق علت این رفتار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که می‌تواند به والدین کمک کند تا بهترین روش‌های مقابله با آن را انتخاب کنند. از اسباب‌بازی‌های حسی و جایگزین‌های جویدنی گرفته تا مشاوره با روان‌شناسان کودک، همگی روش‌هایی هستند که می‌توانند به کاهش این رفتار کمک کنند.

در نهایت، با شناسایی محرک‌های خاص و ایجاد محیطی آرام و حمایتگر، والدین می‌توانند به فرزند خود در عبور از این مرحله دشوار کمک کنند. اگر جویدن لباس به یک عادت ثابت تبدیل شده یا به مشکلات جدی‌تری منجر شده باشد، مشاوره تخصصی از سوی روان‌شناسان می‌تواند به حل ریشه‌ای این مشکل کمک کند. مهم‌ترین نکته این است که با صبر، درک و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توان این رفتار را به‌طور مؤثر مدیریت کرد و از بروز مشکلات بلندمدت جلوگیری کرد.